Almanya Demiryolu Rehberi-I

Hayatım boyunca yaptığım gezilerde kendimce ufak notlar tuttum ama bunları düzenli olacak biçimde ve bir arada olacak şekilde yazma imkanım olmadı. Şimdi bir hayalimi gerçekleştirmeye başlıyorum. Bu başlangıcı ise hayatımın bir senesinin geçtiği Almanya'nın demiryolu sistemi ile yapmaya karar verdim. İlk olarak yayınlayacağım bu yazımda Almanya'nın demiryolu sistemini tanıtmaya çalışacağım.

Almanya, seyahat dendiği zaman, Fransa, İtalya, İngiltere, İspanya gibi akla ilk gelen ülkelerden olmasa da hem kültür-sanat hem orta çağ hem de yirminci yüzyıl tarihi ile ilglilenenler açısından çekici olan bir ülke. Bununla beraber sahip olduğu ulaşım sistemleri itibariyle gezmesi, büyüklüğüne rağmen, oldukça kolay bir ülke.

1. Almanya Hakkında Genel Bilgiler

Yazımın konusu esas itibariyle Almanya'da demiryolu ile seyahat olsa da gerekli olduğuna inandığım için evvela Almanya ile ilgili genel bilgiler vermek istiyorum. Zira Almanya'da gezerken bulunduğunuz şehir ile gitmek istediğiniz şehrin aynı eyalette bulunmaları yahut bulunmamaları ciddi farklar yaratabiliyor.

İlk olarak belirtmek gerekir ki Almanya federal bir ülkedir. Yani ülke, birden çok federe devletin bir araya gelmesiyle oluşmuştur.  Federe devlet derken tam anlamıyla bir bağımsız devletten elbette ki söz etmemekteyim. Ancak federe devletler hukukun kendilerine çizdiği sınır dahilinde iç işlerinde bağımsızldırlar. Bu kapsamda kendi başkentleri, yürütme, yasama ve yargı sorganları ve hukukları vardır. Buna mukabil ayrı federe devlet olmaları günlük hayatta dikkati çekmemektedir. Örneğin Wiesbaden ile Mainz şehirleri Rhein nehrinin karşılıklı iki yakasıdayken aslında iki ayrı federe devletin başkentliğini yapmaktadırlar. Fakat Almanya'dayken bu farkı hissetmek sıradan bir insan için çok mümkün değildir. Bununla beraber eğer Almanya'da gezmek istiyorsanız bu farkı bilmek size pek çok avantaj sağlayacaktır. Buna ayrıntılı olarak daha sonra değineceğim.

Almanya toplam 16 federe devletten bir araya gelmiş bir federasyondur. Bu 16 federe devletten 3 tanesi şehir-devlet (Stadt-land) olan Berlin, Bremen ve Hamburg'tur. Bu farkı neden ayrı olarak belirttiğime de daha sonra değineceğim.

2. Almanya'da Ulaşım

Bir yerden bir yere ulaşmak bizim toplumumuza kıyasla, bir Avrupa'lı açısından çok daha önemli bir mesele. Çünkü biz büyük şehirler içinde bir noktadan diğerine ulaşmaya çalışırken. Avrupa'da insanlar, çeşitli sebeplerle küçük yerlerde oturup, büyük şehirlerde çalışabiliyorlar ve bu durum da şehirlerarası ulaşımın önemini oldukça arttırıyor.

Almanya özelinde söylemek gerekirse iki temel ulaşım metodu olduğunu söylemek mümkün. Bunlar: 1. Özel Otomobil, 2. Demiryolu. Özel otomobil ve dolayısıyla Alman Otoyolları ile ilgili ayrı bir yazı yazmayı planladığım için ona özel olarak değinmeyeceğim. Bunların haricinde, bilhassa uzak mesafeler için uçak ve ucuz yolculuk için otobüs imkanları da mevcut. Son olarak Rhein ve Tuna nehirleri üzerinde özellikle turistik amaçlarla seferler de yapılmakta. Fakat belirtmek isterim ki Almanya'da yaşayan biri için otobüs ve su yolu sıklıkla tercih edilen yöntemler değildir. Uçak ise hem uçakla ulaşımın getirdiği zorluklar (havaalanına ulaşım, güvenlik kontrolleri, fiyat vb.) nedeniyle Almanya içi ulaşım açısından tren kadar popüler bir ulaşım aracı değil.

3. Almanya'da Demiryolu Ulaşımı

Almanya'da trenle gezmek denince bunu tek bir satırda açıklamak mümkün değil. Çünkü bu ulaşım sistemi, çok ayrı sistemlerin bir araya gelmesiyle oluşan entegre bir sistem. Bu sistemin temel unsuru esas demiryolu şirketi olan Deustche Bahn. Kendisini DB kısaltmasından ve kırmızı beyaz renklerinden tanıyabilirsiniz. Bunun haricinde bölgesel taşımacılık yapan özel şirketler ve sınır aşırı taşımacılık yapan diğer ülkelerin demiryolu şirketleri (SNCF, ÖBB, SBB gibi) ile karşılaşmanız mümkün. Bu farklılıklar arasından nasıl yolunuzu bulacağınızın cevabı ise esas oalrak sistemin niteliğinde ve tren tiplerinde yatıyor. Bu nedenle öncelikle tüm sistemi bir araya getiren sistemleri ve terimleri anlatmaya çalışacağım.

Almanya'da bulunan ulaşım sistemlerini aşağıdaki şekilde sınıflandırmak mümkün:

Otobüs (BUS)
Tramvay (Strassenbahn)
Metro (U-Bahn)
Banliyö Treni (S-Bahn)
Bölgesel Tren (Regional express/bahn)
Şehirlerarası Tren (IC)
Şehirlerarası Ekspres (ICE)

BUS: Esas itibariyle bir demiryolu sistemi olmasa da otobüs, Almanya ulaşımı açısından tamamlayıcı bir rol oynuyor. Örneğin alacağınız üç aktarmalı bir tren biletinin bir ayağını sistem belediye otobüsü üzerinden olacak şekilde kesebiliyor. Eğer bu şekilde bir bilet aldıysanız size otobüsün numarası, son durağı, nereden kalktığı, kalkış ve varış saatleri gibi bilgiler bilet üzerinde verilecektir. Bu bilgileri şoförden de teyit edebilirsiniz. Bu otobüs bir belediye otobüsü olabileceği gibi şehirlerarası hizmet veren özel bir otobüs şirketinin de bir otobüsü olabilir. Otobüs duraklarını tüm Almanya'da yeşil ve/ya sarı renklerinin hakim olduğu H harfinden tanıyabilirsiniz. Durak üzerinde oradan hangi istikamate giden hangi otobüsün, hangi vakitte geçtiği bilgisine  ulaşmanız mümkündür. Eğer yapabilirsem daha sonra Almanya'da karayolu ulaşımı ile ilgili bir yazı yazacağım için bu noktada bırakıyorum.

Strassenbahn: Yeraltından değil de caddeden giden tramvaylar, özellikle küçük şehirler bakımından önem taşımaktadır. Bu nedenle gideceğiniz nokta eğer istasyondan uzak bir bölgedeyse yolculuğunuzun bir kısmını tramvayla yapmanız gerekebilir. Tramvay durakları da aynı otobüslerinki gibi H harfi ile belirtilmiştir.

U-Bahn: Şehir içindeki toplu taşımanın önemli bir kısmını karşılayan U-Bahn sistemleri yalnızca büyük şehirlerde bulunmaktadır. Berlin, Münih gibi şehirdeki sistemler Türkiye'deki metro sistemlerine benzerken, Frankfurt, Köln, Düsseldorf gibi şehirlerdeki sistemler daha çok yeraltından giden tramvaylara benzemektedir. U-Bahn istasyonlarını, lacivert içindeki beyaz U harfli tabelalarından tanımanız mümkündür. U-Bahn zaten yalnızca büyükşehirlerde olduğu için karşınıza sıklıkla çıkmayacak, fakat, çıktığı vakitte de her şehirde aynı olan ortak olan tabelaları vasıtasıyla rahatlıkla tanınabilecek sistemlerdir. Yani Almanya'da diğer ülkelerdeki şehirlerde olduğu gibi, metroların ayrı bir amblemi bulunmamaktadır.

S-Bahn: Tam olarak bizim ülkemizdeki banliyö treninin karşılığı olan S-Bahn, DB tarafından işletilen kısa mesafeli trenlerdir. S-Bahn istasyonlarını da aynı U-Bahn istasyonlarında olduğu gibi kendine has tabelalarından tanıyabilirsiniz. Bu tabela yeşil üzerine beyaz S harfi ile gözünüze çarpacaktır. Kimi merkezi istasyonlar ortak olup U-Bahn ve S-Bahn girişleri aynı yerdendir ve tabelalar ortaktır.  Dolayısıyla istasyona girdiğinizde doğru aracın peronunda olduğunuzu kontrol etmeniz faydanıza olacaktır. Belirtmek isterim ki aynı perondan (bildiğim hiçbir yerde) hem U-bahn hem de S-Bahn treni geçmemektedir. S-Bahn trenlerini kırmızı renklerinden ve üzerlerinde küçük bir şekilde yer alan S logolarından tanıyabilirsiniz. Ülkemizdeki banliyö trenlerinden farklı olarak S-Bahn ile iki büyük şehir (Köln-Düsseldorf) arasında yahut iki federe devlet başkenti (Wiesbaden-Mainz) arasında seyahat etmek mümkündür. S-Bahn sistemleri, haritalarda şehirlerin toplu taşıma sistemleri arasında gösterilmekte olup, onun bir parçası olarak kabul edilmektedir.

Regional Express/Bahn: Almanya'da ucuz yoldan tren kullanmak isteyecek kişilerin en çok kullanacağı tren türü olan bölgesel trenler, gidecekleri hedefe kadar olan durak sayısına bağlı olarak iki ayrı isimde karşınıza çıkabilirler. Bunlar 1. RegionalExpress (RE), 2. RegionalBahn (RB)dır. Üçüncü olarak çok çok nadir olarak karşınıza InterregioExpress (IRE) çıkabilir. Almanya'nın federal yapısının ulaşım sistemi üzerindeki etkisinin görüldüğü noktalardan birisi buradadır. Çünkü bölgesel trenler kural olarak tek bir federe devlet yani eyalet içinde işlerler. Bunlardan bazılarının, son durağı kimi zaman başka bir eyalette olabilir. Örneğin Münih'ten kalkan ve tüm durakları Bavyera eyaletinde olan bir bölgesel trenin son durağı sınırın öte yanında bulunan Ulm kenti olabilir. Bunun haricinde güzergahının sadece son durağı değil de önemli bir bölümü başka bir eyaletten geçen bölgelesel trenler de bulunmaktadır. İşte bu trenler IRE kısaltmasıyla belirtilir. Biletleme bakımında IRE ile RE veya RB arasında bir fark bulunmamaktadır. S-Bahnlar dahil olmak üzere tüm trenlerin bir sefer numarı vardır. Örneğin Frankfurt'tan Heidelberg'e giden ve 21:06'da kalkan tren RB 15335 sefer numarasına sahipken 22:06'da kalkan tren RB 15337 sefer numarasında sahiptir. Fakat bu trenlere, pratik olması amacıyla kalkış saatinden ayrı olarak daha kısa bir numara verilmiş olabilir, R 5, S 3 gibi. İşte bu gibi durumlarda elinizdeki biletle perodaki elektronik ekranda yazan numaranın aynı olmaması sizi yanıltmasın. Sefer numarası ile hat numarası farklı olduğu için bu şekilde bir fark ortaya çıkmaktadır. IRE, RE ve RB kodlu trenleri de kırmızı renlerinden tanıyabilirsiniz. RE ile RB arasındaki temel fark ise durduğu istasyon sayısında ortaya çıkmaktadır. RE kısaltmalı trenler daha istasyonda dururken RB kısaltmalı trenler daha çok istasyonda durmakta ve dolayısıyla seyir süreleri uzamaktadır. Bu nedenle eğer RB'den yirmi dakika sonra kalkacak ve aynı istasyona giden bir RE treni görürseniz bu sizin aynı noktaya daha erken varmanızı sağlayabilir. Ancak bunun için evvela trenlerin varış saatini kontrol etmenizi öneririm. Bunu nasıl yapacağınızı aşağıda anlatacağım.

IC: IC Intercity'nin kısaltması olup şehirlerarası işleyen normal trenleri ifade etmektedir. Bu trenler bizdeki ekspres ve mavi trenlerin karşılığı olan ve yalnızca belirli yerleşim yerlerinde duran trenlerdir. Maksimum hızları 200 km/s ile sınırlıdır. Bildiğimiz şekilde lokomotif+vagon formatındalardır. Konfor düzeyleri hızlı trenlerden, yani ICE, farkı değildir. Yalnızca son birkaç yıldır seferde olan kimi IC setleri bölgesel trenlerin vagonların yararalanılarak yapılan setler olup bunların konfor düzeyinin aynı olmadığını söyleyebilir. Fakat bu setler çok yaygın değildir. Nitekim ben de daha hiç rast gelmedim. Bununla beraber IC trenleri, ICE başlığında belirteceğim üzere Almanya'da çok yaygın bir yüksek hızlı demiryolu bağlantısı olmadığı için pek çok güzergahta hızlı trenlerle hemen hemen aynı sürelerle hizmet vermektedirler. Fakat bilet sistemi, özel olarak seçmediğiniz müddetçe, yakın zamanlardaki trenler arasından hızlı trenlere yani ICE'lere öncelik tanımakta ve dolayısıyla daha yüksek fiyat hesaplamaktadır.  Fakat bunun aksini seçmeniz mümkündür. Bu sayade IC trenleri aynı yolu, aynı sürede daha ucuza kat etmenizi sağlamaktadırlar. IC trenleri bölgesel trenler ve S-Bahn'lardan farklı olarak beyaz renkte olup üzerlerinde DB işareti ve kırmızı bir şerit taşırlar. Dolayısıyla sadece bölgesel trenlerde geçerli olan bir biletle yanlışlıkla IC trenine binmeniz pek mümkün değildir. Rengi sizi uyaracaktır. Bunun haricide, bu tren sınıfında karşılaşabileceğiniz iki ayrı kod daha bulunmaktadır. Bunlar  EC ve EN'dir. EC Eurocity'nin kısaltması olup, IC niteliğinde olmakla birlikte farklı ülkelere sefer yapan trenlerdir. EN ise Euronight'ın kısaltması olup EC trenlerinin gece seferleri bu kod numarasıyla numaralandırılmaktadır. Sınır geçişlerinde EN trenlerinde daha fazla pasaport kontrolü olduğunu söyleyebilirim.

ICE: Uzak mesafe yolcu taşımacılığının belkemiğini oluşturan ICE'lerin bizdeki karşılığı Yüksek Hızlı Tren yani YHT'dir. Hatta Türkiye'deki turkuaz renkli YHT'ler DB'nin de kullandığı setlerdir. ICE trenleri IC'den farklı olarak lokomotif+vagon şekilde değil set şeklindedir. Renkleri  aynı IC'lerde olduğu gibi beyazdır. Almanya oldukça gelişmiş bir demiryolu sistemine sahip olmakla birlikte hızlı tren hattı bu ölçüde gelişmiş değildir. Frankfurt-Köln ve Münih-Nürnberg arasındaki hatlar hariç olmak üzere maksimum hız ortalama 200-220 km/s arasındadır. Bunu özel olarak belirtmememin sebebi, Fransa, İtalya ve İspanya'da çok daha sık bir şekilde 300+ km/s hızlara çıkan trenlerle karşılaşabiliyor olmanızdır. Yoksa "Alman trenleri çok yavaş gidiyor" bir şey söylemek istiyor değilim. Fakat IC başlığında söylediğim üzere, bu durum ICE trenlerinin IC trenlerine kıyasla önemli bir avantaj sağlayamamasına neden oluyor. Dolayısıyla siz de eğer Almanya'da tren bileti alacaksanız ICE bileti IC biletine nazaran size zaman avantajı sağlamayacaktır. Ancak belirtmek isterim ki sefer sıklığı ve şebekenin genişliği bakımından ICE'ler IC'lere göre çok daha geniş bir yelpazede hizmet vermektedirler.

To be continued...

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Low-Cost Carrier (LCC) Nedir?

Baltık Feribotları